Robert Wróbel – p.o. Dyrektor Urzędu Statystycznego w Zielonej Górze
prof. dr hab. Wojciech Strzyżewski – Rektor Uniwersytetu Zielonogórskiego
Marcin Pabierowski – Prezydent Miasta Zielona Góra

Celem wystąpienia jest wskazanie najważniejszych przyczyn i skutków depopulacji na poziomie lokalnym i regionalnym. Zaprezentowane zostaną dane odnoszące się do wyludniania się kraju na poziomie powiatów w ciągu ostatniego ćwierćwiecza wraz ze wskazaniem głównych przyczyn, w tym ucieczki młodzieży. Szczegółowo omówione zostaną konsekwencje depopulacji z perspektywy zmiany struktur demograficznych, potencjału konsumpcyjnego, rynku pracy, rynku nieruchomości, skutków podatkowych, dostępu do usług społecznych i infrastruktury.

– pracuje na stanowisku profesora w Katedrze Socjologii Wsi, Miasta i Zmian Społecznych UŁ. Specjalizuje się w zagadnieniach z pogranicza demografii, gerontologii społecznej i polityki społecznej, zaś przedmiotem jego badań są przede wszystkim: przebieg procesu starzenia się ludności Polski z uwzględnieniem dualnego charakteru tegoż procesu i jego konsekwencji, przemiany modelu rodziny polskiej, polityka ludnościowa oraz relacje międzypokoleniowe zarówno na poziomie mikro, jak i makro. Jest autorem ponad 300 publikacji, w tym ponad 140 artykułów publikowanych w takich czasopismach jak „Polityka Społeczna”, „Studia Demograficzne”, „Gerontologia Polska”, „Wiadomości Statystyczne”.

moderator dr Kaja Rostkowska
Marcin Pabierowski – Prezydent Miasta Zielona Góra
dr hab. Piotr Szukalski prof. UŁ – Uniwersytet Łódzki
prof. dr hab. inż. Piotr Kułyk – Uniwersytet Zielonogórski
Anna Mołodciak – Wójt Gminy Kłodawa
Magdalena Milert – architektka i urbanistka

Głównym celem opracowania jest przedstawienie dylematów pomiaru liczby ludności, ukazanie problemów wynikających z przyjętej definicji oraz z perspektywy różnych grup interesariuszy. W tym zakresie podjęto próbę uporządkowania wniosków z dyskusji uwzględniającej potrzeby odbiorców oraz rekomendacje instytucji międzynarodowych, mające na celu harmonizację pojęć i zapewnienie porównywalności danych. Uwzględniono perspektywę całego kraju oraz wymiar lokalny. W rozważaniach przedstawiono doświadczenia pomiaru liczby ludności w Polsce oraz rozwiązania proponowane i stosowane w innych państwach.

Zastosowaną metodą badawczą jest krytyczny przegląd literatury przedmiotu, studia przypadku oraz porównawcza analiza danych i analiza demograficzna. W opracowaniu korzystano z danych GUS oraz Eurostatu, ONZ i OECD oraz szacunków przedstawianych przez jednostki administracji samorządowej.

Na poziomie kraju dane NSP 2021 wskazały, że ludność Polski liczyła 38 036 tys. osób, zaś liczba ludności rezydującej była o ponad milion niższa i wynosiła 37 019 tys. Także bieżące szacunki liczby ludności według definicji krajowej i stanu na 31 grudnia 2024 r. (37 489,1 tys.) wskazują, że jest ona nadal o blisko milion osób wyższa od liczby ludności rezydującej (36 497,5 tys.), co stanowi 2,7% ludności według definicji krajowej. Największa różnica dotyczy ludności w wieku produkcyjnym i wynosi ponad 751,6 tys. osób.

W ujęciu regionalnym według województw szacunek liczby rezydentów jest wyraźnie niższy od liczby ludności według definicji krajowej. Największa różnica – blisko 116 tys. osób, jak i względnym – ponad 5,6%, dotyczy województwa podkarpackiego. Największą zbieżność szacunku liczby ludności według obu definicji (w wymiarze absolutnym i względnym) zaobserwowano dla województwa mazowieckiego (nieco ponad 24 tys. osób, tj. 0,44%).

W skali lokalnej rozbieżności mogą być znaczne i różnokierunkowe, a niejednoznaczności szacunku bardziej zawiłe. Największą różnicę między liczbą ludności według definicji krajowej i rezydującej w NSP 2021 zaobserwowano w gminie Trzcianne – 14,4% i w Gorzowie Śląskim – 14%, w województwach podlaskim i opolskim.  W odniesieniu do największych miast różnica między liczbą ludności według definicji krajowej i rezydującej jest w wymiarze względnym mniejsza, ale są to znaczne wielkości. Ponadto szacunki przedstawiane przez statystykę publiczną są kontestowane przez władze samorządowe. Największe rozbieżności dotyczą trudnych do zbadania populacji cudzoziemców oraz studentów. Uwzględniając tylko studentów studiów stacjonarnych, liczbę rezydentów stolicy należałoby zwiększyć o blisko 150 tys. osób, tj. ok. 8%. W Krakowie i w Poznaniu studenci studiów stacjonarnych stanowią blisko 13% liczby ludności rezydującej. Szacunek cudzoziemców-rezydentów największych polskich miast jest jednym z najtrudniejszych problemów. Ograniczając się tylko do grupy imigrantów przymusowych z Ukrainy w Warszawie i szczerzej w obszarze metropolitalnym, jest to odpowiednio 112 tys. i 168 tys. osób. We Wrocławiu szacunki wskazują na ponad 56 tys. osób z ochroną tymczasową. W Krakowie liczba ta sięga 33 tysięcy, w Poznaniu - 24 tys., a w Łodzi - 16 tys. osób.

Dodatkowy problem stanowi szacunek oraz sposób uwzględnienia danych o mobilności ludności, w szczególności dojazdów do pracy i do szkół.  Tylko osoby przyjeżdżające do pracy stanowią w Warszawie i Poznaniu ponad 20% ludności rezydującej. Uwzględnienie również wyjeżdzających do pracy zwiększa tę wielkość do blisko 28% liczby rezydentów w Poznaniu i 24% w Warszawie.

Przeprowadzona analiza pozwala na sformułowanie następujących wniosków:

1.       Zróżnicowane potrzeby różnych grup interesariuszy odnośnie do danych o liczbie ludności wymagają:

a.      uporządkowania pojęć i definicji dotyczących ludności zamiast ich mnożenia;

b.      dostarczenia szerokiego zakresu danych o zapotrzebowaniu na różnego rodzaju usługi transportowe i komunalne (komunikacja, zapotrzebowanie na wodę, energię itp.).

2.      Istnieje pilna potrzeba weryfikacji definicji ludności na potrzeby statystyki publicznej. Wniosek ten jest zgodny z rekomendacjami międzynarodowymi dotyczącymi statystyki ludności (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie europejskiej statystyki ludności i mieszkań, ESOP), kontynuowanymi podczas Polskiej Prezydencji w Unii Europejskiej. Zasadne w tej sytuacji wydaje się zaniechanie szacunku ludności według definicji krajowej.

3.      Stosownie do przyjętych rozwiązań należy skorygować pomiar makroekonomicznych wskaźników liczonych w odniesieniu do liczby ludności.

4.      Przyjęcie jako podstawy definicji ludności rezydującej winno być poprzedzone szczegółową weryfikacją oraz doprecyzowaniem stosowanej metody szacunku.

5.      Ludność rezydująca winna stanowić podstawę projekcji demograficznych niezbędnych dla opracowywanych strategii rozwoju zarówno w skali kraju, jak i w ujęciu lokalnym.

6.      Konieczne są równolegle prowadzone pogłębione analizy i szacunki mobilności ludności. Szacunki te winny uwzględniać nie tylko skalę mobilności, ale także:

a.      horyzont przestrzenny i czasowy (migracje zagraniczne, wewnętrzne, na pobyt stały i czasowy);

b.      charakter mobilności (dojazdy do pracy, związane z edukacją, turystyką, zróżnicowanie względem pór dnia, dni tygodnia, miesięcy);

c.       demograficzną i społeczną strukturę populacji migrantów (wiek, płeć, wykształcenie).

7.       Niezbędne jest prowadzenie szeroko zakrojonych badań eksperymentalnych stosujących zaawansowane metody statystyczne, uwzględniających integrację różnych źródeł danych oraz wykorzystanie potencjału nowoczesnych technologii dla precyzyjnego i wszechstronnego pomiaru mobilności ludności.

8.      Dla sprawnego zarządzania inteligentnym miastem istotne wydaje się wykorzystanie koncepcji ‘datafication’ dla gromadzenia danych dotyczących różnych aspektów życia miejskiego w jednym złożonym systemie.

9.      Statystyka publiczna winna wyjść naprzeciw potrzebom samorządowców, by zapobiec korzystaniu z usług instytucji, które stosując różne definicje i nie będąc zobowiązanymi do przestrzegania rekomendacji międzynarodowych, dostarczają nieporównywalnych szacunków.

10.    Konieczna jest współpraca producentów i odbiorców danych.

Szacunek ludności rezydującej jest koncepcyjnie uzasadniony i preferowany przez międzynarodowe instytucje statystyczne. Trzeba jednak podkreślić, iż jest on niewystarczający dla wielu użytkowników z powodu rozbieżności wynikających z ukrytej mobilności populacji. Wzrost mobilności ludności wiąże się z potrzebą pozyskania dodatkowych informacji związanych głównie ze świadczeniem usług dla ludności różnej od ‘usual resident’.

– jest demografem i statystykiem, od 2020 roku przewodniczy pracom Komitetu Nauk Demograficznych Polskiej Akademii Nauk, którego jest członkinią od 2003 r. Od 2024 roku jest zastępczynią Przewodniczącej Rządowej Rady Ludnościowej, w której pracach uczestniczy od 2020 roku.

W latach 2016-2024 pełniła funkcję prorektora ds. nauki i współpracy z zagranicą Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Jest członkiem Komitetu Statystyki i Ekonometrii Polskiej Akademii Nauk (2015-2018, 2024-2027).  Od 2014 roku jest członkiem Naukowej Rady Statystycznej przy Prezesie GUS oraz Rady Głównej Polskiego Towarzystwa Statystycznego.

Jej zainteresowania naukowe dotyczą zmiany procesów demograficznych, statystyki społecznej w ujęciu przestrzennym, oceny jakości danych statystycznych. Szczególną uwagę poświęca szacunkom liczby i struktury ludności, spisom powszechnym, starzeniu się ludności, rynkowi pracy. Jest autorką wielu prac naukowych, artykułów i książek.

 
Celem referatu będzie krytyczna analiza słabości współczesnych strategii rozwoju gmin wiejskich w Polsce, ujawniających się w zestawieniu wymagań ustawowych z wynikami badań empirycznych, w tym przede wszystkim z wynikami licznych ocen eksperckich i obserwacji uczestniczących. Punkt wyjścia stanowić będą, wprowadzone stosunkowo niedawno, ustawowe regulacje dotyczące tworzenia strategii rozwoju gmin, wkrótce obowiązkowych, które mają sprzyjać podnoszeniu jakości zarządzania rozwojem lokalnym, zwiększając trafność, skuteczność i efektywność interwencji publicznych lokalnych samorządów. W dalszej kolejności zaprezentowany zostanie przebieg badań przeprowadzonych przez autora w latach 2023-2025 w ramach recenzji kilkunastu takich strategii oraz w ramach szkoleń i warsztatów strategicznych z członkami władz kilkudziesięciu gmin opracowujących je. W części wystąpienia poświęconej wynikom badań przedstawione zostaną typowe, zidentyfikowane słabości przedmiotowych strategii, w tym między innymi: niepełność diagnoz, błędy w wyciąganiu z nich wniosków, schematyzm i przypadkowość w wyznaczaniu celów, wady w konstrukcji oczekiwanych rezultatów planowanych działań oraz sposobów ich pomiaru, słabości modeli struktury funkcjonalno-przestrzennej oraz nierealność systemów wdrażania. Omówione zostaną także zauważone wady proceduralne, takie jak niewielka partycypacja społeczności lokalnych czy znaczna pozorność konsultacji. Końcowa część wystąpienia poświęcona zostanie prawdopodobnym konsekwencjom powyższych wad, w szczególności niskiej sprawczości i ograniczonej zdolności adaptacyjnej wobec zmieniających się uwarunkowań społeczno-gospodarczych, a także postulowanym przez autora sposobom ich redukcji.

 

– jest specjalistą ds. strategii rozwoju jednostek samorządu terytorialnego i promotorem zarządzania strategicznego w administracji publicznej. Opracował strategie kilkudziesięciu gmin i z sukcesami wspierał ich wdrażanie. Regularnie prowadzi na ten temat szkolenia dla władz i kierownictwa dużych miast i małych gmin wiejskich. Pracuje jako profesor na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu, ale wykłada także na Uniwersytecie SWPS i Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie.

Jako profesor goszczący wykładał na 25 uniwersytetach z 5 kontynentów, w tym na paryskiej Sorbonie, Uniwersytecie Bolońskim, Uniwersytecie Stanu Kalifornia i Narodowym Uniwersytecie Singapuru. Jest ekspertem Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Badań Naukowych UE w Brukseli i był ekspertem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Jest moderatorem i prelegentem kongresów oraz konferencji samorządowych.

Przez 2 kadencje był radnym Rady Powiatu Karkonoskiego, zasiadał w organach spółek samorządowych, a także w samorządowych komitetach sterujących itp.

 

Celem wystąpienia jest zaprezentowanie autorskiej propozycji Indeksu Atrakcyjności Demograficznej Gmin (IADG), który pozwala w syntetyczny sposób ocenić potencjał ludnościowy jednostek samorządu terytorialnego. Punkt wyjścia stanowi obserwowany w Polsce proces depopulacji oraz starzenia się społeczeństwa, którego dynamika różni się w zależności od typu gminy (miejskie, wiejskie, miejsko-wiejskie). Dane statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego (m.in. saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych, przyrost naturalny, udział ludności w wieku produkcyjnym, gęstość zaludnienia) zostały wykorzystane do skonstruowania znormalizowanego wskaźnika syntetycznego. Przyjęta metoda umożliwia nie tylko porównanie gmin w skali kraju, ale także wyłonienie obszarów o największym i najmniejszym potencjale demograficznym.

W analizie szczególną uwagę zwrócono na województwo lubuskie, które charakteryzuje się niską gęstością zaludnienia, wysokim poziomem migracji młodych oraz ponadprzeciętnym tempem starzenia się ludności. Zastosowanie Indeksu Atrakcyjności Demograficznej pozwala lepiej uchwycić skalę wyzwań stojących przed lokalnymi samorządami oraz wskazać kierunki polityk publicznych, które mogłyby wzmacniać potencjał rozwojowy gmin.

Proponowany indeks może stanowić użyteczne narzędzie w badaniach socjologicznych i demograficznych, a także w praktyce planistycznej – jako podstawa do diagnoz lokalnych strategii rozwoju. Wystąpienie będzie miało charakter metodologiczno-empiryczny: oprócz samej konstrukcji wskaźnika zaprezentowane zostaną jego wyniki oraz wnioski dotyczące zróżnicowania między gminami miejskimi i wiejskimi w Polsce.

– socjolożka, dyrektorka Instytutu Socjologii Uniwersytetu Zielonogórskiego. Specjalizuje się w metodologii badań społecznych, a jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół problematyki rozwoju regionalnego, młodzieży, edukacji, nowoczesnych technologii oraz konfliktów społecznych. Autorka licznych publikacji poświęconych tym zagadnieniom, w których łączy refleksję teoretyczną z wrażliwością na aktualne przemiany społeczne.

 

W opracowaniu przedstawiono zmiany w kształtowaniu się struktur ludności Polski w latach 1950-2024 oraz w perspektywie 2050 roku. Analizy demograficzne rozpatrywano w odniesieniu do Polski ogółem, ale również w podziale na miasta i wsie. Przyjęte postępowanie badawcze opiera się przede wszystkim na analizie struktur ludności według płci i wieku. Analizie poddane zostaną podstawowe parametry demograficzne, które charakteryzują te struktury: mediana wieku, współczynnik feminizacji, współczynniki młodości i starości demograficznej, podwójnego starzenia się, obciążenia demograficznego, potencjalnego wsparcia. Ponadto w oparciu o konstrukcję wskaźnika syntetycznego uwzględniającego 6 cech diagnostycznych bezpośrednio nawiązujących do struktur ludności, wydzielono (w ujęciu gminnym) obszary o najbardziej i najmniej korzystnie kształtujących się strukturach ludności w Polsce. W celu podkreślenia różnic w kształtowaniu się tych struktur dokonano analizy porównawczej dla dwóch wybranych obszarów badawczych (ludności wiejskiej powiatu wrocławskiego oraz powiatu kłodzkiego). Są to 2 skrajne przykłady, które charakteryzują się w skali kraju z jednej strony relatywnie korzystnie kształtującymi się strukturami (co wynika z dodatniego przyrostu naturalnego oraz bilansu migracyjnego), a z drugiej strony identyfikacją niekorzystnych struktur, na co wpływ miały: niski strumień urodzeń oraz ujemne saldo migracji. W pracy wykorzystano metody: porządkowania liniowego, Hot Spot i interpolacji. Podjęte rozważania (wyraźnie powiązane z postępującym procesem starzenia się ludności) są dość istotne, szczególnie w kontekście zmian w organizacji systemu edukacji, planowania opieki nad osobami starszymi czy kurczących się zasobów ludzkich w odniesieniu do rynku pracy. Przeprowadzone badania pozwoliły wskazać na pewne prawidłowości w kontekście kształtowania się struktur ludności. Do najważniejszych z nich należą: postępujący proces starzenia demograficznego, wzrastający udział osób sędziwych w wieku 80 lat i więcej, malejący poziom potencjalnego wsparcia osób w wieku 65+ przez osoby w wieku 15-64 lata, wzrost obciążenia demograficznego grupy produkcyjnej grupą nieprodukcyjną, spadająca liczba kobiet w wieku rozrodczym, a szczególnie w grupach o najwyższej płodności, zachwianie proporcji płci w grupie o najwyższej aktywności matrymonialnej.

– geograf społeczno-ekonomiczny, autor i współautor kilkudziesięciu publikacji naukowych (w tym trzech opracowań książkowych). Zainteresowania badawcze związane są z zagadnieniami dotyczącymi geografii obszarów wiejskich, geografii transportu oraz demografii. W ostatnich latach uczestniczył w projekcie odnoszącym się do zjawiska odradzania wsi na Ziemi Kłodzkiej, koncentrując uwagę badawczą m. in. na zagadnieniach ludnościowych.

 

Celem referatu jest przedstawienie skali znajomości i częstości korzystania z produktów srebrnej gospodarki przez Polki i Polaków w wieku przedemerytalnym. Przedstawione zostaną dane zgromadzone w czasie badań jakościowych (FGI i IDI) i ilościowych (reprezentatywna próba osób w wieku 50-59 lat w przypadku kobiet i 55-64 lat w przypadku mężczyzn), realizowanych przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w ramach projektu „Przygotowanie do starości. Polacy w wieku przedemerytalnym o swojej przyszłości”.

– pracuje na stanowisku profesora w Katedrze Socjologii Wsi, Miasta i Zmian Społecznych UŁ. Specjalizuje się w zagadnieniach z pogranicza demografii, gerontologii społecznej i polityki społecznej, zaś przedmiotem jego badań są przede wszystkim: przebieg procesu starzenia się ludności Polski z uwzględnieniem dualnego charakteru tegoż procesu i jego konsekwencji, przemiany modelu rodziny polskiej, polityka ludnościowa oraz relacje międzypokoleniowe zarówno na poziomie mikro, jak i makro. Jest autorem ponad 300 publikacji, w tym ponad 140 artykułów publikowanych w takich czasopismach jak „Polityka Społeczna”, „Studia Demograficzne”, „Gerontologia Polska”, „Wiadomości Statystyczne”.

 

Wieś, wbrew stereotypom, jest złożonym tworem na który składa się przestrzeń, społeczność, kultura ale też ekonomia, codzienne praktyki i instytucje. Współczesne, socjologiczne i geograficzne konceptualizacje wiejskości traktują wieś nie tyle jako stabilny, administracyjnie zdefiniowany zestaw cech ale dynamiczna całość łącząca ludzie, przepisy, przestrzenie i materialność.  Jednocześnie, relacja wsi z tym co miejskie jest złożona. Historycznie, wiejskość kształtowała się jako energetyczne zaplecze miasta, mając mu dostarczyć energii do rozwoju. Ta dynamika produktywizmu przeplatała się przy tym z rozwijającymi się w kulturze utopiami, wizjami wsi jako przestrzeni ucieczki, wolności, kontaktu z naturą. Umacniało to tzw. spojrzenie turysty (tourist gaze), kształtowanie wsi z zewnętrznej perspektywy, bazując na oczekiwaniach miasta. To pęknięcie na wieś jako miejsce produkcji oraz przestrzeń konsumpcji kulturowo definiowanych wzorów widać także patrząc na współczesną Polskę. Z jednej strony wciąż istotne pozostają ekonomiczne funkcje wsi, która jest miejscem produkcji rolnej oraz innych aktywności ekonomicznych. Jest ona także przestrzenią idylliczną, miejscem praktyk turystycznych, produktów lokalnych, naturalnych performansów. Zza tego podziału wyłania się także niekiedy wieś jako miejsce codziennych praktyk, życia, edukowania się pracy mieszkańców wsi. Te trzy elementy prowadzą do napięć, konfliktów ale też prób uwspólnienia, spotkania się tego co miejskie i wiejskie. Ten referat, bazując na różnych przykładach pochodzących z badań terenowych skupi się właśnie na tarciach tego co wiejskie i miejskie. Zastanawiając się nad społecznymi konsekwencjami takich zjawisk.

 

Podejście uwzględniające różnorodne doświadczenia mieszkańców pozwala inaczej spojrzeć na przestrzeń miejską i jej funkcje. Analiza sposobów korzystania z miasta przez osoby opiekuńcze czy grupy narażone na wykluczenie pokazuje, że tradycyjne modele projektowania nie odpowiadają w pełni na wyzwania współczesności. Wystąpienie przedstawi przykłady działań, które wzmacniają lub osłabiają poczucie bezpieczeństwa, wspierają mobilność i poprawiają dostęp do przestrzeni miejskiej.

– absolwentka Politechniki Śląskiej. Architektka, urbanistka, członkini krakowskiej MKUA. W swoich social media jako @pieing [wymowa: pajing jak ang. ciastko = pie + ing] opowiada o gospodarce przestrzennej, architekturze, urbanistyce oraz psychologii przestrzeni.

Propaguje dobry miejski UX. Podkreśla, że miasto ma być zrobione porządnie i dostępne dla wszystkich, a także zaadaptowane do zmian klimatycznych.
Wyróżniona w Kobietach Forbes Women 2021, autorka książki „Dla kogo jest miasto? Jak stworzyć przestrzeń, która o nas dba."

Celem referatu jest przedstawienie różnic i podobieństw między miastami a obszarami wiejskimi na pograniczu polsko-czesko-niemieckim w zakresie proekologicznych zachowań gospodarstw domowych, podejmowanych na rzecz poprawy jakości powietrza w najbliższym otoczeniu.

Głównym źródłem danych są wyniki badania ankietowego pt. „Proekologiczne działania i inwestycje w gospodarstwach domowych sprzyjające poprawie jakości powietrza – wyzwania i bariery”, zrealizowanego w IV kwartale 2024 roku przez Instytut Rozwoju Terytorialnego we współpracy z Urzędem Statystycznym we Wrocławiu oraz Uniwersytetem Wrocławskim. Badanie zostało sfinansowane ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego.

Zakres przestrzenny badania obejmował obszar województwa dolnośląskiego oraz – analizowane osobno – regiony tworzące tzw. Trójziemie:

• po stronie niemieckiej – połączone powiaty Bautzen i Görlitz (wschodnia Saksonia),
• po stronie czeskiej – kraj liberecki,
• po stronie polskiej – podregion jeleniogórski.

– doktor nauk ekonomicznych, pracownik Dolnośląskiego Ośrodka Badań Regionalnych Urzędu Statystycznego we Wrocławiu oraz adiunkt w Zakładzie Statystyki i Badań Operacyjnych Uniwersytetu Wrocławskiego. Uczestnik wielu projektów badawczych realizowanych przez resort statystyki publicznej, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego oraz Uniwersytet Wrocławski. Zainteresowania badawcze to głównie metody analizy przestrzennej w zakresie zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego, wskaźniki przedsiębiorczości, czynniki sukcesu w działalności gospodarczej, pomiar konkurencyjności i innowacyjności regionów, metody identyfikacji inteligentnych specjalizacji na poziomie regionalnym, a także możliwości wykorzystania zaawansowanych metod statystycznych w określaniu determinant zachowań konsumenckich.

Efektem pracy badawczo-rozwojowej są liczne publikacje w czasopismach naukowych, a także raporty analityczne dla samorządu terytorialnego. 

Referat ma na celu charakterystykę podstawowych różnic jakie występują we współczesnej Polsce w przypadku gmin wiejskich. Inspiracją takiego przeglądu są powszechnie stosowane w wypowiedziach publicystycznych, medialnych komentarzach uogólnienia na temat mieszkańców polskiej wsi. Treść wystąpienia pokazuje wady takiej perspektywy, szczególnie widoczne w analizach kultury politycznej i zachowań wyborczych. 

 

– Profesor Uniwersytetu Zielonogórskiego w Instytucie Socjologii. Specjalista w zakresie socjologii polityki. Zainteresowania badawcze: problematyka transformacji systemów politycznych, kultura polityczna, zachowania wyborcze, partycypacja obywatelska. Laureat nagrody im. Stanisława Ossowskiego przyznawanej przez Polskie Towarzystwo Socjologiczne.

Ważniejsze publikacje: Między mistyfikacją a nieświadomością. O pojęciu świadomości fałszywej, 1999; Bierność obywateli. Apatia polityczna w teorii demokratycznej partycypacji, 2013; Droga do wojny kulturowej. Ideologia "Dobrej Zmiany", 2020.

 

Zmniejszanie się liczby ludności dotyka wiele obszarów i jest widoczne zarówno w miastach, jak i na obszarach wiejskich. Proces ten wynika głównie z dwóch czynników: ujemnego przyrostu naturalnego i ujemnego salda migracji. Depopulacja prowadzi do zintensyfikowania procesu starzenia się ludności, co niesie ze sobą długotrwałe konsekwencje. Główne z nich dotyczą zmieniającej się struktury wieku, wzrastającej liczby seniorów oraz zmniejszającej się liczby osób młodych i dzieci. Depopulacja jest więc wyzwaniem dla władz samorządowych, wymaga wielu zmian w polityce społecznej i gospodarczej regionu wynikających m.in. z niedoboru siły roboczej i problemów z finansowaniem usług publicznych oraz opieki społecznej.

Wystąpienie będzie skoncentrowane na procesie depopulacji w województwie mazowieckim, które jako duży centralny region obejmuje silną gospodarczo Warszawę i rozwijający się obszar metropolitalny, ale także obszary bardziej peryferyjne, oddalone od miast, gdzie zmniejszanie się liczby ludności jest bardzo widoczne. Na Mazowszu wzrasta liczba mieszkańców wyłącznie w obszarze metropolitalnym Warszawy i strefach podmiejskich miast subregionalnych. Depopulacja współwystępuje więc z suburbanizacją, „rozlewaniem się” miast, a tym samym rozwojem stref podmiejskich.

Podczas wystąpienia omówiona zostanie m.in. zmiana liczby ludności na przestrzeni kilkudziesięciu lat w województwie mazowieckim oraz jej prognoza do roku 2060, a także wpływ ruchu migracyjnego i ruchu naturalnego na ten proces. Zmiany zachodzące na Mazowszu zostaną porównane z sytuacją w województwie lubuskim. Województwa te, różne pod względem powierzchni, liczby mieszkańców i położenia na mapie Polski, łączy występowanie zjawiska depopulacji. Przedstawione będą również wybrane skutki depopulacji i wyzwania, które ze sobą niesie oraz zamierzenia przedstawicieli gmin województwa mazowieckiego, w których proces ten jest najbardziej widoczny.

– dyrektor Urzędu Statystycznego w Warszawie, od kilkunastu lat zaangażowana w rozwój badań i analiz regionalnych dotyczących województwa mazowieckiego, m.in. z obszaru demografii. Współpracuje z instytucjami publicznymi, organizacjami samorządowymi i pozarządowymi przy realizacji projektów badawczych. Uczestniczy jako ekspert w pracach ciał doradczych powoływanych w innych instytucjach w województwie mazowieckim, w tym odpowiedzialnych za opracowanie strategii regionalnych.

 

Bory Dolnośląskie to obszar peryferyjny, położony na pograniczu województw dolnośląskiego i lubuskiego, z dala od dużych ośrodków miejskich, od 1945 r. przylegający do granicy państwa. Badaniami objęto ich większą część położoną w obrębie województwa dolnośląskiego. Wykorzystano dane ze spisów ludności przeprowadzonych w okresie od 1871 do 2021 r. W ciągu tych 150 lat zmieniały się funkcje gospodarcze tego terenu, dostępność komunikacyjna, a po II wojnie światowej doszło do niemal całkowitej wymiany ludności. Czynniki te w istotny sposób wpływały na zmiany w zaludnieniu, które manifestowały się wzrostem liczby mieszkańców niektórych miejscowości przy depopulacji dotykającej inne jednostki osadnicze (w kilku przypadkach doszło do ich całkowitego zaniku). Współcześnie, za wyjątkiem kilku miejscowości odnotowujących wzrost, na obszarze tym dominują tendencje depopulacyjne.

– ur. 1969, geograf, dr hab., profesor Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu (w Katedrze Gospodarki Przestrzennej i Administracji Samorządowej). Specjalista w zakresie geografii regionalnej i turystyki oraz gospodarki przestrzennej. Przewodnik sudecki i dolnośląski (członek komisji egzaminacyjnej przewodników przy Marszałku Województwa Dolnośląskiego), członek Rady Naukowej Karkonoskiego Parku Narodowego. Mieszkaniec i badacz Dolnego Śląska oraz pogranicza polsko-czeskiego.

 

Głównym celem prezentacji będzie wskazanie obiektywnych, subiektywnych i indywidualnych wyznaczników szans życiowych uczniów szkół zawodowych w kontekście ich edukacyjnych i zawodowych aspiracji. Z badań socjologicznych przeprowadzonych w roku 2024 na terenie woj.lubuskiego jednoznacznie wynika, że jednym z ważniejszych wyznaczników jest miejsce pochodzenia. Badania pozwalają na sformułowanie wniosków dotyczących po pierwsze obiektywnych możliwości realizacji różnych planów edukacyjnych i zawodowych (istniejące na terenie województwa lubuskiego szkoły zawodowe, potencjał ekonomiczny poszczególnych regionów woj.lubuskiego, rynek pracy); po drugie wskazania najważniejszych dylematów związanych z dorastaniem, kształtowaniem się tożsamości i mentalności młodzieży i po trzecie wskazania podstawowych ograniczeń dotyczących możliwości realizacji planów życiowych.  
Uczniowie z obszarów wiejskich nie tylko mają niższe niż ich rówieśnicy z miasta aspiracje edukacyjne i zawodowe, ale przede wszystkim mają mniejsze możliwości realizacji swoich planów życiowych lub, co jest często spotykane, w ogóle nie mają żadnych planów życiowych. 
Do szkół zawodowych, w szczególności szkół branżowych (dawnej tzw. zawodówek) trafiają najczęściej uczniowie uzyskujący słabe rezultaty w nauce w szkołach podstawowych. Uczniowie osiągający dobre i bardzo dobre wyniki w nauce na ogół wybierają licea ogólnokształcące w pierwszej kolejności, w drugiej technika. Młodzież trafiająca do szkół branżowych chce jak najszybciej nauczyć się zawodu i podjąć pracę. Tak jest w teorii. W praktyce duża część młodych ludzi po ukończeniu szkoły branżowej I stopnia pozostaje bez pracy, lub zasila szeregi tzw. NEET-sów, czyli osób bezczynnych nie rejestrowanych w Urzędach Pracy. 
Jednym z celów prezentacji będzie próba odpowiedzi na pytanie, dlaczego tak się dzieje i czy można znaleźć sposoby na rozwiązanie tego problemu.

– socjolożka, jest autorką ponad 150 publikacji, w tym min. monografii: „Gotowi na dorosłość? Projekty życiowe i zasoby społeczne pokolenia 2.0”, „Ariergarda realnego socjalizmu. Społeczne biografie pokolenia stanu wojennego”, „Kariery zawodowe absolwentów wyższej uczelni. Biograficzne uwarunkowania karier zawodowych – badania panelowe”. Jest redaktorką i współredaktorką cyklu prac „Transgraniczność w perspektywie socjologicznej” (dotychczas ukazało się dziesięć edycji tej publikacji) oraz autorką kilkudziesięciu artykułów poświęconych socjologicznym badaniom młodzieży, wyznacznikom pokolenia, wyznacznikom karier zawodowych, a także problematyce pogranicza polsko-niemieckiego, transgraniczności i migracji opublikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych.
Cała jej kariera zawodowa związana była najpierw z Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Zielonej Górze, a potem z Uniwersytetem Zielonogórskim. W latach 2004-2012 pełniła funkcję dyrektora Instytutu Socjologii. Aktualnie jest kierownikiem Pracowni Badań nad Młodzieżą.

Poza działalnością naukową prof. Maria Zielińska brała czynny udział w organizacji życia naukowego. Była organizatorką i współorganizatorką wielu konferencji (także międzynarodowych), członkinią Rady Programowej Ogólnopolskich Zjazdów Socjologicznych (2010-Kraków, 2013-Szczecin), członkinią Komitetu Organizacyjnego XII OZS, a także Przewodniczącą Komitetu Organizacyjnego XIII OZS (Zielona Góra 2007).

Za swoją działalność naukową, organizacyjną i dydaktyczną wielokrotnie otrzymywała Nagrodę Rektora. W 2010 roku otrzymała Medal Komisji Edukacji Narodowej, w 2014 roku otrzymała Odznakę Honorową za Zasługi dla Województwa Lubuskiego przyznaną przez Sejmik Województwa Lubuskiego, a w 2024 roku otrzymała Nagrodę Prezydenta Miasta Zielona Góra za osiągnięcia mające znaczenie dla Zielonej Góry oraz Medal Złoty za długoletnią służbę. 

 

Turystyka stanowi jeden z kluczowych sektorów rozwoju społeczno-gospodarczego województwa małopolskiego. Region ma wyjątkowy potencjał, począwszy od niepowtarzalnych zabytków wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, jak Historyczne Centrum Krakowa, Kopalnia Soli w Wieliczce, przez atrakcyjne przyrodniczo obszary górskie, po rozwiniętą infrastrukturę, co sprawia, że Małopolska każdego roku przyciąga miliony turystów.

Z jednej strony turystyka niesie ze sobą duże korzyści dla regionu, przyczyniając się do tworzenia nowych miejsc pracy, generując znaczące dochody, wspierając rozwój usług i inwestycji, wzmacniając tożsamość poprzez promocję lokalnych tradycji i produktów. Z drugiej strony, intensyfikacja ruchu turystycznego rodzi poważne wyzwania i negatywne zjawiska dla mieszkańców, jak przeciążenie infrastruktury, nadmierna komercjalizacja przestrzeni miejskich, presja na zasoby naturalne, wzrost kosztów życia w najbardziej obleganych miejscowościach turystycznych czy sezonowość prowadząca do niestabilności na rynku pracy.

Celem wystąpienia jest próba odpowiedzi na pytanie, czy turystyka w województwie małopolskim stanowi przede wszystkim szansę na rozwój regionu, czy bardziej zagrożenie dla mieszkańców i środowiska naturalnego. Analizie poddane zostaną zarówno pozytywne aspekty wpływu turystyki, jak i jej potencjalne negatywne konsekwencje dla miast i obszarów wiejskich, z uwzględnieniem przykładów z Krakowa i miejscowości górskich.

– dyrektorka Urzędu Statystycznego w Krakowie. Związana zawodowo ze statystyką publiczną. Aktywnie zaangażowana w prace badawcze i rozwojowe w obszarze statystyki społecznej. Inicjatorka metodologii badań, projektów badawczych, autorka licznych publikacji. Współpracuje z międzynarodowymi instytucjami, takimi jak Eurostat, OECD, UNESCO, Bank Światowy, ONZ, WHO. Organizatorka największych międzynarodowych konferencji statystycznych w Polsce. Absolwentka Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, studiów podyplomowych w zakresie rynku dzieł sztuki, historii sztuki nowoczesnej, studiów dla kadry zarządzającej instytucjami administracji publicznej na IESE Business School. 

 

– dyrektor nauk społecznych, magister nauk politycznych, dyplomowana ewaluatorka, badaczka z 25-letnim doświadczeniem zawodowym, adiunkt na Uniwersytecie Zielonogórskim w Instytucie Socjologii, właścicielka firmy badawczej MU Research. Była pracowniczka samorządowa na poziomie miasta i województwa. Jest aktywną członkinią organizacji branżowych, w tym: Polskiego Towarzystwa Ewaluacyjnego (PTE), Europejskiego Towarzystwa Ewaluacyjnego (EES) oraz Polskiego Towarzystwa Badaczy Rynku i Opinii (PTBRiO). Zrealizowała ponad 100 projektów badawczych. Zainteresowania naukowe oscylują wokół socjologii młodzieży, miasta i codzienności oraz socjologii cyfrowej. 

 

Doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce (Uniwersytet Śląski w Katowicach). Absolwent menedżerskich studiów podyplomowych Management 3.0 oraz studiów podyplomowych w zakresie zarządzania projektami na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu. W latach 2018‑2021 zastępca dyrektora Departamentu Infrastruktury i Komunikacji w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Lubuskiego. Następnie do maja 2024 r. pracował na stanowisku dyrektora Departamentu Gospodarki i Rozwoju, gdzie odpowiadał m.in. za realizację założeń Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2030 oraz Program Rozwoju Innowacji. Posiada ponad 10‑letnie doświadczenie w realizacji projektów finansowanych ze środków UE. Pracuje także jako adiunkt w Katedrze Polityki Regionalnej Wydziału Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu Zielonogórskiego. Od 8 maja 2024 r. II zastępca prezydenta Zielonej Góry.

 

Wszyscy bardzo dobrze wiemy, że społeczeństwa europejskie, (gdyż na nich będę się skupiała),  choć nie tylko one, przechodzą przez niespotykane dotąd niekorzystne procesy demograficzne już od ponad czterech dekad .
Mamy  też przed oczami  dość przygniatającą  wizję, jaką są regresywne piramidy wieku. Czyli te, które dokładnie odzwierciedlają to, co jest tu i teraz w demografii  bardzo wielu krajów. 
Powoli nawet zapominamy, jak wyglądały piramidy progresywne a nawet zastojowe.  Dynamika starzenia się społeczeństw europejskich nie zwalnia, lecz przyspiesza. 
Procesy te powodują kumulację poszukiwań  odpowiedzi na te zdarzenia w różnych obszarach badań stosowanych.
Jedną z bardzo ważnych przestrzeni poszukiwań są miasta. Miasta, które muszą okazywać  się coraz bardziej efektywne w otwieraniu się na seniorów. 
 W związku z tym przestrzeń miejska musi podlegać i podlega stałym modyfikacjom, ewoluując tak w zakresie „zasięgu i zakresu przyjazności” dla seniorów, jak i samej koncepcji,  w jakich kierunkach i formach ma się to dokonywać.
Przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na wiek i zarządzanie wiekiem, to wyzwania na miarę tych problemów. Polityki publiczne różnych państw są w tym względzie  w sposób zróżnicowany  dostosowane do realizacji tych celów.
Jednym z celów współczesnych „polityk starości” jest zagwarantowanie dobrej jakości życia osobom starszym, poprzez troskę o  wcielania w życie idei Europy inkluzyjnej, przeciwdziałanie dyskryminacji osób starszych, czyli ageizmowi, jak  i budowanie europejskiej przestrzeni solidarności. 
Musimy mieć jednak świadomość, że procesy te nie zawsze spotykają się z powszechną zgodą, gdyż kształt i skala  solidarności międzypokoleniowej w zglobalizowanym świecie, w społeczeństwie sieci, które coraz bardziej rządzi się prawami kultury prefiguratwnej, czyli cudownych dzieci (opisanej  przez  M. Mead, która podzieliła kultury na:  postfiguratywną, kofiguratywną oraz prefiguratwną. Mead, 1978), może oznaczać właśnie wzmocnienie procesów podkopujących solidarność międzygeneracyjną. 
Zakładała się przy tym, że zmiany te mają charakter liniowy, międzykulturowy, uniwersalny, różniąc się jedynie co do zakresu i tempa zaistnienia tych przemian. (por. Kędzierska- Kornatowska, Grzanka-Tykwińska, 2011); (Kędziora-Kornatowska, K., Grzanka-Tykwińska, A. 1). Osoby starsze w społeczeństwie informacyjnym. w: Gerontologia Polska, 2011/19, s. 108.)
Jak zatem w tych zderzających się procesach zmieniają się miejskie idee prosenioralne, jak sieciowanie miast przyjaznych seniorom, czyli inicjatywa z 2012 roku, rozwija się a obok niej inne koncepcje w tym zakresie, co zweryfikował czas, temu  się przyjrzę w swoim wystąpieniu.

– socjolog, absolwentka studiów socjologicznych na UAM Poznań (73-78), doktorat (85), habilitacja (97).
Pracowała m.in. na UZ, ostatnio na SGGW w Warszawie, od X 2024 jest profesorem seniorem, prowadząc wykłady na umowy zlecenia.

Jest autorką i redaktorką 20 książek oraz 200 artykułów naukowych.

Realizowała liczne projekty naukowe, z których warto wspomnieć te związane z pracą pamięci kobiet o komunizmie, projekty o pamięci polsko-niemieckiej na Ziemiach Zachodniej i Północnej Polski i ostatnio o: zaufaniu w aspekcie społecznych i biznesowych relacji oraz szeroko pojętej problematyce seniorów w Polsce i w Europie.

Swoje zainteresowania naukowe skupia wokół socjologii rodziny, gender studies, demografii i problemów ludnościowych, socjologii pamięci, socjologii organizacji i zarządzania.

 

Europejskie badanie dochodów i warunków życia (EU-SILC) jest podstawowym źródłem informacji publikowanych przez Główny Urzędu Statystyczny na temat wskaźników ubóstwa, zarówno dla całego kraju, jak i na poziomie regionalnym. Dotyczy to również innych krajów, w których rośnie zapotrzebowanie na tego typu informacje. Aby realizować odpowiednią strategię społeczną, zgodną z wytycznymi polityki spójności, należy mierzyć ubóstwo i dostarczać informacje na temat tego zjawiska na niższych poziomach agregacji przestrzennej. W tym kontekście mapowanie ubóstwa jest wykorzystywane do wspierania decyzji dotyczących ważnych kwestii politycznych, takich jak przydzielanie funduszy rozwojowych przez rządy, ministerstwo infrastruktury i rozwoju lub organizacje międzynarodowe, takie jak Bank Światowy. Decyzje te powinny opierać się na jak najdokładniejszych wskaźnikach ubóstwa publikowanych na najniższym możliwym poziomie agregacji przestrzennej.

W Polsce dane z EU-SILC umożliwiają publikowanie oficjalnych wskaźników ubóstwa jedynie na poziomie całego kraju i na poziomie województw. Ze względu na małą liczebność próby i niską precyzję szacunków nie można uzyskać odpowiednich szacunków na niższym poziomie agregacji przestrzennej. Niezbędne jest zatem zastosowanie metod statystyki małych obszarów i alternatywnych źródeł danych w celu oszacowania interesujących wskaźników ubóstwa z akceptowalną dokładnością dla tak zdefiniowanych jednostek przestrzennych.

Głównym celem prezentacji jest przedstawienie wybranych wyników otrzymanych w ramach projektu realizowanego przez Urząd Statystyczny w Poznaniu, Główny Urząd Statystyczny i Bank Światowy, w którym wykorzystano model Fay-Herriota na potrzeby mapowania ubóstwa przy użyciu danych pochodzących z różnych źródeł statystycznych na niższym poziomie agregacji przestrzennej – NUTS 3, tj. na poziomie, dla których Główny Urząd Statystyczny nie publikuje oficjalnych statystyk w obszarze ubóstwa.

– profesor w Katedrze Statystyki Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu (Instytut Informatyki i Ekonomii Ilościowej), zastępca dyrektora w Urzędzie Statystycznym w Poznaniu, ekspert Organizacji Narodów Zjednoczonych w grupie ds. Rewizji Zasad i Zaleceń Spisów Powszechnych Ludności i Mieszkań dla Rundy 2030, członek Rady Głównej Polskiego Towarzystwa Statystycznego oraz Przewodniczy Rady Oddziału Polskiego Towarzystwa Statystycznego w Poznaniu z wieloletnim doświadczeniem w zakresie statystycznej analizy danych. Specjalizuje się w statystyce małych obszarów, metodach radzenia sobie z brakiem odpowiedzi (imputacja i kalibracja), metodzie reprezentacyjnej (w tym próbach nielosowych i big data), wielowymiarowej analizie danych oraz statystycznych metodach integracji danych (probabilistyczne łączenie rekordów i parowanie statystyczne). Jego główne zainteresowania badawcze koncentrują się na zastosowaniu metod statystycznych w ekonomii, w tym ubóstwie, rynku pracy i niepełnosprawności. Brał udział w wielu krajowych i międzynarodowych projektach badawczych we współpracy z Głównym Urzędem Statystycznym, Organizacją Narodów Zjednoczonych, Bankiem Światowym i Eurostatem (m.in. Eurarea, ESSnet on Small Area Estimation, MEETS, VIP Admin, Memobust, Poprawa jakości spisów powszechnych UE od 2021 r., Cudzoziemcy na polskim regionalnym rynku pracy, Rozszerzenie wskaźników rynku pracy i edukacji w Badaniu Aktywności Ekonomicznej Ludności). Jest także autorem i współautorem licznych artykułów i raportów z zakresu statystyki małych obszarów, kalibracji, integracji danych oraz zastosowania statystyki w ekonomii i zarządzaniu.

Pasjonat szachów, tenisa stołowego i literatury wysokogórskiej.

 

Małe i średnie polskie miasteczka od wieków charakteryzowały się powolnym tempem rozwoju, ograniczona dynamiką gospodarczą oraz specyficznym sennym rytmem życia społecznego. Współcześnie stają on jednak wobec wyzwań, które przyspieszają potrzebę zmian:: depopulacja, migracje młodych ludzi do większych ośrodków, starzenie się ludności i zmian gospodarczych. Pojawia się pytanie czy technologia – cyfryzacja, rozwój pracy zdalnej, e-usługi i nowe formy komunikacji mogą być impulsem do obudzeni takich miejscowości. Jednocześnie autorka, na przykładach miasteczek południowej Polski, prowadzi dyskusje nad ograniczeniami  takimi jak kapitał ludzki, infrastruktura czy zaangażowanie społeczne.

– doktor nauk ekonomicznych w dziedzinie zarządzania, adiunkt w Instytucie Przyrodniczo-Technicznym Akademii Nauk Stosowanych Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu, nauczyciel akademicki z ponad 20-letnim doświadczeniem dydaktycznym, doradca zawodowy ANS AS. Aktywna badaczka i autorka publikacji, projektów, członkini towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych. Obecnie prowadzi badania w obszarze: zmian na rynku pracy, przedsiębiorczości, zarządzania, logistyki, a także nowoczesnych rozwiązań takimi jak sztuczna inteligencja, grywalizacja w procesie kształcenia. Pasjonatka dydaktyki i innowacyjnych metod nauczania.

 

Definiowane problemy ludnościowe polegają głównie na zmniejszaniu się populacji, zmianie jej struktury wiekowej i demograficznym starzeniu się. Jak pisze Okólski: „Liczba młodych, mających zastąpić osoby w wieku reprodukcyjnym (i zdolności do pracy), będzie maleć, natomiast liczba starych, wymagających wsparcia i opieki, będzie rosnąć.” Na tle utrwalonych zmian demograficznych powodowanych czynnikami naturalnymi (niska dzietność, wydłużenie przeciętnego trwania życia) większego znaczenia dla równoważenia potencjału demograficznego nabierają migracje. Mogą pogłębiać depopulację i zmiany strukturalne, mogą też je łagodzić, rekompensując przynajmniej jakąś część ubytków. Badania wskazują, że migracje wewnętrzne i zagraniczne są podejmowane przede wszystkim przez osoby w wieku 20–44 lata (m.in. Grabowska-Lusińska, Okólski, Jończy, Dolińska i inni). Jończy zwraca uwagę na masowe migracje edukacyjne – młodzi ludzie opuszczają rodzinne miejscowości, by studiować w większych ośrodkach akademickich, które często zmieniają się w migracje definitywne.

W naszych analizach staramy się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób Uniwersytet Zielonogórski jako uczelnia regionalna jest w stanie ograniczyć odpływ młodych Lubuszan do większych ośrodków akademickich. Poszukujemy także odpowiedzi na pytanie o skalę zjawiska, kto wyjeżdża, kto zostaje. Próbujemy rozpoznać przyczyny, czynniki wypychające i przyciągające, a także zastanowić się nad konsekwencjami migracji edukacyjnych.

– socjolożka, pracuje na stanowisku profesora w Instytucie Socjologii UZ, zainteresowania badawcze koncentrują się wokół problematyki stylów życia, społeczno-kulturowych konsekwencji starzenia się społeczeństw, współczesnej młodzieży oraz problematyki z zakresu gender studies. Autorka i współautorka

kilku monografii, m.in.: Dojrzałe, spełnione, niezależne? Kobiety 50+ w socjologicznym zwierciadle (2013), Mężczyźni (nie)dzisiejsi: dylematy wokół współczesnych wzorców męskości (2019), Zapiski Lubuszan z czasów zarazy (2020), Pandemia koronawirusa w społeczeństwie globalnego ryzyka (Szaban, Trzop, 2020) i kilkudziesięciu artykułów.
Najnowsze publikacje (2025, w druku):

Pension Policy: Challenges in an Ageing Society, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht Verlage;

Nadciąga czas silversów. Socjologiczny portret Lubuszanek i Lubuszan 60+: między pracą a emeryturą.
Od 1 X 2025 pełni obowiązki kierowniczki Pracowni Badań nad Pokoleniami. 

– jest adiunktem w Pracowni Badań nad Pokoleniami w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Zielonogórskiego. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół problematyki metodologii badań społecznych, socjologii młodzieży i społecznych konsekwencji zmian demograficznych. Współpracuje z wieloma ośrodkami badawczymi, jest członkiem zespołów realizujących projekty dotyczące wielu aspektów życia mieszkańców województwa lubuskiego.

 

Polska jeszcze niedawno była typowym krajem, z którego obywatele wyjeżdżali na emigrację. W ostatnich latach sytuacja zmieniła się – Polska stała się atrakcyjnym krajem i miejscem życia dla przybyszów. A zatem z kraju emigracyjnego stała się imigracyjnym, atrakcyjnym dla osób przybywających z różnych stron świata. Do Polski przybywają osoby z różnych, nawet bardzo odległych miejsc, jednak najwięcej z bliskiego sąsiedztwa (Ukrainy, Białorusi). Osoby przybyłe mają zróżnicowane plany na czas trwania pobytu. Plany te są istotne zarówno dla osób przybyłych, jak i dla kraju przyjmującego. W perspektywie jednostkowej determinują wybory zawodowe, decyzje o miejscu zamieszkania, a także korzystania z usług publicznych i programów integracyjnych. Z perspektywy kraju przyjmującego migracja wpływa na strukturę demograficzną, rynek pracy oraz politykę społeczną i migracyjną. Wystąpienie oparte zostanie na analizie oficjalnych danych statystycznych i własnych badaniach socjologicznych.

– doktor nauk humanistycznych w zakresie socjologii (Uniwersytet Śląski, Polska), adiunkt w Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Zastępca Dyrektora Instytutu Dziennikarstwa i Stosunków Międzynarodowych. Zainteresowania naukowe: problemy społeczne, głównie migracje, zagrożenia współczesnego świata, wartości i ich rola w społeczeństwie oraz konflikty interpersonalne i ich rozwiązywanie.

 

Opustoszała zabudowa widoczna jest w przestrzeniach wielu wsi i miast, a jej geneza może być różnorodna. Jedną z nich są wyjazdy ludzi na stałe do innego miejsca zamieszkania, co wiąże się często z chęcią znalezienia przez migrantów lepszej pracy i wyższym standardem życia w docelowym regonie. W procesie tym dotychczasowe domostwo w rodzinnej miejscowości zostaje zamknięte, a emigranci urządzają się w nowym miejscu. Pozostawiony budynek mieszkalny, a często również towarzyszące mu zabudowania gospodarcze i ogród, zostają opuszczone, stając jednocześnie częścią lokalnego krajobrazu osadniczego w formie „domów-widmo”. Tak pozostawione i opustoszałe domostwa można podzielić na dwie grupy: na domy opuszczone na stałe oraz na domy okresowo odwiedzane i zamieszkiwane przez ich właścicieli. Pierwsze z nich na ogół niszczeją i popadają często w ruinę, drugie zaś bywają pielęgnowane i upiększane, stając się dla ich właścicieli oazami spokoju i wypoczynku weekendowego, wakacyjnego oraz świątecznego.

W opracowaniu ukazane zostaną przyczyny powstawania i rodzaje opustoszałej zabudowy oraz następstwa ich obecności w przestrzeni wiejskiej i miejskiej. W tym kontekście zobrazowane zostaną problemy lokalnej polityki terytorialnej, gospodarki gminnej oraz planowania przestrzennego. Praca oparta została na wieloletnich badaniach terenowych prowadzonych na Podhalu i Orawie, w których procesy emigracyjne sięgają swymi korzeniami XIX wieku. Podjęta tematyka badawcza ma nie tylko wartość poznawczą, ale także aplikacyjną, bowiem może być ona pomocna przy zarządzaniu przestrzenią miast i wsi, w której obecne są „domy-widmo”, uwzględniając rozwój infrastruktury, estetykę sieci osadniczej oraz zachodzące procesy społeczne i ekonomiczne.

 

Sylwia Filas-Przybył
Urząd Statystyczny w Poznaniu

dr hab. prof. Tomasz Klimanek
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Urząd Statystyczny w Poznaniu

Po 2004 r. (przystąpienie do UE) Polska przeszła znaczące zmiany w migracjach wewnętrznych na pobyt stały, w szczególności w przemieszczaniu się mieszkańców z dużych miast na okoliczne tereny podmiejskie. W zaprezentowanym wystąpieniu podjęto próbę oceny wpływu lepszej dostępności, a mianowicie skrócenia czasu podróży do ośrodków miejskich, na wzorce migracji, wykorzystując jako studium przypadku Poznań.

Proces suburbanizacji spowodował wzrost populacji na obszarach peryferyjnych, co wpływa na planowanie urbanistyczne, rozwój infrastruktury i świadczenie usług. Zrozumienie czynników determinujących tę migrację jest niezbędne do stworzenia spójnych i trwałych interakcji miejsko-podmiejskich.

W niniejszym badaniu wykorzystano analizę sieciową do mapowania trendów migracyjnych między Poznaniem a sąsiednimi gminami, korelując te ruchy ze zmianami w dostępności w badanym okresie. Badanie umożliwiły macierze dostępności opublikowane przez Ośrodek Statystyki Miast Urzędu Statystycznego w Poznaniu, wykorzystujące dane OpenStreetMap.

Wyniki dostarczają istotnych spostrzeżeń na temat relacji między poprawą dostępności a migracjami wewnętrznymi na pobyt stały. Badania podkreślają wpływ infrastruktury transportowej na wzorce migracji na pobyt stały.

 

Starzenie się społeczeństwa to jedno z kluczowych wyzwań demograficznych. Prognozy Głównego Urzędu Statystycznego wskazują, że udział osób w wieku 65+ wzrośnie z około 19% w 2023 roku do około 30% w 2050 roku, a liczba osób powyżej 80. roku życia ulegnie podwojeniu w ciągu najbliższych 25 lat. Proces ten wpływa na rosnące zapotrzebowanie na dostępność i jakość opieki zdrowotnej dostosowanej do potrzeb seniorów.

Celem badania jest ocena przestrzennego zróżnicowania dostępności opieki zdrowotnej dla osób starszych w Polsce. W pierwszym etapie badania zidentyfikowano kluczowe komponenty opieki zdrowotnej istotne z punktu widzenia seniorów (m.in. dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej, lekarzy geriatrów, placówek opieki długoterminowej). Na tej podstawie zbudowany został syntetyczny indeks dostępności senioralnej opieki zdrowotnej, który w kolejnym etapie został zestawiony z wybranymi wskaźnikami demograficznymi.

Uzyskane wyniki pozwalają na wskazanie obszarów o największych deficytach w zakresie dostępności usług zdrowotnych dla osób starszych oraz stanowią punkt wyjścia do formułowania rekomendacji dla polityki zdrowotnej i regionalnej w kontekście postępującego procesu demograficznego starzenia się społeczeństwa.

– kierownik Zakładu Modelowania Ekonomicznego działającego w ramach Katedry Ekonomii Stosowanej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Prowadzi głównie zajęcia z mikroekonomii. Zainteresowania naukowe koncentrują się wokół problematyki związanej z ekonomią zdrowia, ekonomią miast oraz modelowaniem wielokryterialnym.

– adiunkt w Katedrze Ekonomii Stosowanej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Prowadzi zajęcia z mikro- i makroekonomii. Zainteresowania naukowe koncentrują się wokół problematyki związanej z ekonomią miast oraz nierównościami społeczno-ekonomicznymi.

 

Od kilku dekad szczególnie demografowie wskazywali, że utrzymujący się ujemny przyrost naturalny przyczyni się do procesu starzenia się społeczeństwa. W miarę upływu czasu i poprawiających się warunków życia Polaków, proces ten przybrał na sile. Jest to naturalnym zjawiskiem, że im lepiej i dostatniej żyje się społeczeństwu, tym mniej dzieci się rodzi. Oczywiście proces ten nie pozostaje obojętny dla struktury demograficznej społeczeństwa oraz wszelkich obszarów życia społecznego, które muszą zostać dostosowane do potrzeb starzejącego się społeczeństwa. Uwagę szczególną należy zwrócić na rynek pracy, służbę zdrowia, wsparcie społeczne i bezpieczeństwo osób starszych. Analizując założenia polityki społecznej i jej dziedzin szczegółowych, można przyjąć założenie, że osoby starsze dążą do utrzymania aktywności w różnych formach. Poszukują takich aktywności, które dają im poczucie spełnienia, ale równocześnie poczucie bycia potrzebnym innym. Stąd seniorzy dążą między innymi do podejmowania zatrudnienia, co z kolei wpływa na powstawanie tzw. srebrnej gospodarki. Termin ten odnosi się do sektora gospodarki skupionego na zaspokajaniu potrzeb osób starszych, obejmującego zarówno produkty i usługi, jak i polityki społeczne i zdrowotne. Różnorodne formy aktywności fizycznej, jakie podejmują seniorzy, z jednej strony poprawiają ich kondycje zdrowotną, a z drugiej sprzyjają nawiązywaniu kontaktów i relacji społecznych. Wskazane aspekty mają niebagatelny wpływ na podnoszenie jakości życia osób starszych. A zatem, w dobie starzenia się społeczeństwa, należy podejmować takie działania w postaci programów czy projektów, które pozwolą osobom starszym na jak najdłuższe zachowanie samodzielności i niezależności. A to oznacza, że lokalna polityka wobec osób starszych i starości winna wykraczać swym zakresem daleko poza ochronę zdrowia i pomoc społeczną jako obszary zorientowane na osoby starsze. W tych działaniach należy szczególnie uwzględnić aspekt szeroko rozumianego bezpieczeństwa osób starszych. Wystąpienie analizuje zależności między rozwojem srebrnej gospodarki a bezpieczeństwem społecznym seniorów, wskazując zarówno na korzyści, jak i zagrożenia wynikające z tego zjawiska.

– dr w Zakładzie Socjologii Bezpieczeństwa i Edukacji Uniwersytetu Wrocławskiego. Socjolog, specjalizuje się w zakresie socjologii problemów społecznych, socjologii grup dyspozycyjnych, bezpieczeństwa, bezpieczeństwa społecznego, pracy socjalnej, polityki społecznej. Badaczka i autorka map zjawisk i problemów społecznych ponad 20 miast w województwie śląskim. Redaktorka i współautorka 7 książek. Autorka i współautorka ponad 50 publikacji naukowych. Członek Polskiego Towarzystwa Socjologicznego.

 

Analiza i porównanie danych wybranych grup klientów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wystąpienie poświęcone będzie analizie kluczowych trendów w systemie ubezpieczeń społecznych zachodzących w regionie w latach 2019-2024, ze szczególnym uwzględnieniem zróżnicowania w obrębie głównych grup klientów Zakładu: ubezpieczonych, płatników składek i świadczeniobiorców, w tym cudzoziemców. Analiza obejmuje wpływ istotnych wydarzeń ostatnich lat, takich jak pandemia, migracja, co pozwoli wskazać najważniejsze wyznawania stojące przed Zakładem w najbliższych latach.

– magister prawa, od wielu lat związana z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Doświadczenie zdobywała m.in. jako Naczelnik Wydziału Kontroli Wewnętrznej oraz główny specjalista w Wydziale Obsługi Prawnej. Od 2021 r. pełni funkcję zastępcy dyrektora ds. dochodów, koncentrując się na doskonaleniu organizacji pracy, optymalnym wykorzystaniu zasobów i wprowadzaniu usprawnień w pionie dochodów. Ceni współpracę i traktuje zmiany jako szansę na rozwój.

Zapewnienie wsparcia i opieki osobom wymagającym pomocy w codziennym funkcjonowaniu jest jednym z największych wyzwań wynikających z dynamicznie postępującego procesu podwójnego starzenia się ludności. Wyzwania te nie są jednak rozłożone równomiernie terytorialnie. Starość demograficzna jest wyjątkowo zaawansowana w niektórych gminach wiejskich, gdzie w 2022 roku odsetek mieszkańców w wieku poprodukcyjnym wahał się od 33,5% do ponad 38%. W najstarszych demograficznie gminach wskaźnik ten był niemal dwukrotnie większy niż średnia dla wsi. To zjawisko, połączone z emigracją młodszego pokolenia, prowadzi do systemowego osłabienia faktycznego potencjału opiekuńczego rodzin, przenosząc ciężar wsparcia na barki samorządu lokalnego. Zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, organizowanie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, jest obligatoryjnym zadaniem własnym samorządu gminnego. Jedną z konsekwencji dynamicznie postępującego procesu starzenia się lokalnej społeczności jest kurcząca się baza finansowa JST, przy jednoczesnej konieczności zapewniania wsparcia rosnącej liczbie odbiorców pomocy. Oznacza to, że gminy stają w obliczu kryzysu finansów publicznych i są zmuszone do optymalizacji kosztów oraz przejścia od reaktywnego (interwencyjnego) systemu pomocy społecznej do proaktywnego, masowego systemu opieki długoterminowej w miejscu zamieszkania. Przy czym wysoki poziom zaawansowania starości demograficznej w danym regionie nie koreluje automatycznie z większą różnorodnością lub szerszą ofertą wsparcia ze strony gminy.

Celem wystąpienia jest analiza przygotowania wybranych gmin do zwiększającego się zapotrzebowania na opiekę, a także przyjrzenie się, jak prowadzona polityka społeczna przez władzę centralną wspiera gminy w realizacji ich ustawowych zadań.

To absolwentka Informatyki i Ekonometrii, Socjologii oraz Prawa. Studiowała również na Uniwersytecie w Poczdamie i Magdeburgu. Ukończyła studia doktoranckie w Szkole Nauk Społecznych, Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. 

Odbyła praktykę w Max Planck Institute for Demographic Research (Rostock). Uczestniczka Oxford Ageing Spring School (warsztaty dotyczące procesu starzenia się) organizowanej przez Uniwersytet w Oxfordzie.  Odbyła staż w Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku oraz w Komisji Europejskiej (DG Employment, Social Affairs & Inclusion).

Specjalizuje się w zagadnieniach dotyczących społeczno-ekonomicznych konsekwencji procesu starzenia się populacji m.in. analizowała zapotrzebowanie na miejsca w instytucjonalnych formach opieki, zapotrzebowanie na pomoc środowiskową oraz opiekunki środowiskowe. W ramach grantu Narodowego Centrum Nauki prowadziła także badania rodzinnych opiekunów osób wymagających wsparcia. Analizuje, w jaki sposób narzędzia oparte na AI mogą wspierać tworzenie inteligentnych przestrzeni przyjaznych wiekowi oraz służyć do diagnozowania ryzyka społecznego wśród osób starszych.

 

Dynamiczne przemiany demograficzne – starzenie się społeczeństwa, spadek dzietności, migracje wewnętrzne i zewnętrzne – stają się jednym z kluczowych wyzwań rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. Zmiany te oddziałują nie tylko na strukturę rynku pracy czy system emerytalny, lecz również głęboko wpływają na kondycję psychiczną jednostek i całych społeczności. Coraz częściej obserwuje się wzrost samotności wśród osób starszych, kryzysy tożsamości u młodzieży migrującej, przeciążenie opiekunów osób zależnych oraz narastanie problemów psychicznych w społecznościach dotkniętych depopulacją.

Jako psycholog i psychoterapeuta zajmujący się zdrowiem psychicznym oraz psychoedukacją, w wystąpieniu pokażę, w jaki sposób psychologia i pedagogika mogą wspierać miasta i gminy w tworzeniu środowisk sprzyjających rezyliencji – rozumianej jako zdolność do adaptacji, elastyczności i powrotu do równowagi w obliczu wyzwań. Przedstawię model dobrostanu społecznego oparty na koncepcji PERMA, który obejmuje pięć filarów: pozytywne emocje, zaangażowanie, relacje, poczucie sensu i osiągnięcia – i omówię jego praktyczne zastosowania w projektowaniu polityk lokalnych oraz programów profilaktycznych.

W kolejnej części omówię przykłady skutecznych działań: wprowadzanie edukacji emocjonalnej i treningu umiejętności społecznych w szkołach, tworzenie przestrzeni międzypokoleniowych, programy wspierające rodziców i seniorów, a także budowanie sieci sąsiedzkich i grup wsparcia. Wskażę również na konieczność dbania o zdrowie psychiczne pracowników instytucji publicznych, którzy często są na „pierwszej linii” kontaktu ze skutkami kryzysów demograficznych.

Celem wystąpienia jest zainspirowanie uczestników do postrzegania demografii nie tylko jako zbioru liczb i wskaźników, lecz jako żywego procesu kształtującego jakość życia, relacje społeczne i poczucie sensu mieszkańców.

– psycholog i psychoterapeuta, specjalista psychoterapii uzależnień, trener i coach. Na co dzień pracuje w Centrum Zdrowia Psychicznego w Zielonej Górze, prowadząc terapię indywidualną dorosłych, młodzieży i osób z doświadczeniem kryzysu psychicznego. Na Uniwersytecie Zielonogórskim prowadzi zajęcia ćwiczeniowe w ramach studiów podyplomowych.

Łączy praktykę kliniczną z działalnością edukacyjną i społeczną. Specjalizuje się w tematyce zdrowia psychicznego, rezyliencji oraz kompetencji emocjonalnych w kontekście zmian społecznych i zawodowych. Bierze udział w cyklu otwartych spotkań psychoedukacyjnych w ramach „Lubuskiego Laboratorium Książki”, jest też autorem szkoleń dla samorządów, nauczycieli i instytucji pomocowych. Występuje w roli eksperta zdrowia psychicznego w lokalnych i ogólnopolskich mediach. W swojej pracy koncentruje się na praktycznym zastosowaniu psychologii w rozwoju społeczności lokalnych – w tym w obszarach dotkniętych zmianami demograficznymi, depopulacją i starzeniem się populacji. Propaguje ideę budowania odporności psychicznej i dobrostanu poprzez edukację, wsparcie relacji międzypokoleniowych i wzmacnianie zasobów społecznych. Jego działalność łączy wrażliwość terapeutyczną z doświadczeniem dydaktycznym, dzięki czemu potrafi łączyć perspektywę jednostki i systemu w analizie zjawisk społecznych.

 

Autorzy: Aleksandra Jezierska-Thole, Marta Gwiaździńska-Goraj, Małgorzata Dudzińska

Jednym z ważniejszych elementów polityki regionalnej Unii Europejskiej jest wzmocnienie spójności gospodarczej i społecznej oraz wyrównywanie szans rozwojowych w przestrzeni. W 2007 r. Traktat z Lizbony oraz Strategia Europa 2020 (Europe 2020) wprowadziły trzeci wymiar, tzw. spójność terytorialną, która traktowana jest jako koncepcja zintegrowanego prowadzenia polityki rozwoju. Polityka regionalna Unii Europejskiej dąży do wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz wyrównywania szans rozwojowych w przestrzeni. Jest działaniem łączącym Europę, które akcentuje problem spójności w kontekście międzyregionalnym. Istotę spójności terytorialnej stanowi konieczność niwelowania nierówności między warunkami życia ludności. Pojęcie jakości życia jest wieloznaczne, ma charakter wielowymiarowy, a także interdyscyplinarny. Szczególną rolę problem ten nabiera w odniesieniu do obszarów przygranicznych, które stanowią peryferia państw, co często wpływa niekorzystnie na poziom życia ludności. Celem badań była ocena warunków życia ludności w kontekście prowadzonej polityki przestrzennej spójności terytorialnej skierowanej na obszary transgraniczne, w której ważnym instrumentem realizacji są fundusze i programy dla krajów członkowskich Unii Europejskiej. Udzielono odpowiedzi, czy zachodzące zmiany w kształtowaniu przestrzeni regionów przygranicznych Polski i Niemiec podążają w kierunku poprawy warunków życia ludności oraz czy wynikają z polityki przestrzennej opartej na konkurencyjności czy uzupełnianiu? Analiza obejmowała lata 2004-2019. Określono także wpływ polityk rozwoju regionalnego i spójności UE dla obszarów przygranicznych (INTERREG) w poprawie warunków życia ludności analizowanych regionów. W analizie wykorzystano metodę agregacji, sum standaryzowanych (wskaźnik Perkala). Przeprowadzone badania wykazały powolne zmiany w kształtowaniu warunków życia ludności regionów przygranicznych Polski i Niemiec w kierunku ich wyrównania, na co miała wpływ polityka spójności przestrzennej. Zarówno regiony przygraniczne Polski, jak i Niemiec wykazały mniej korzystne wskaźniki diagnostyczne opisujące warunki życia w aspekcie materialnym, jak i niematerialnym niż odpowiadająca jej średnia wartość dla kraju. Tym samym badania potwierdziły istniejącą zależność pomiędzy regionami przygranicznymi a ośrodkami centralnymi, podnoszoną w teorii rdzenia i peryferii. Badania dowiodły, że ważną rolę w niwelowaniu różnic odegrała polityka spójności terytorialnej i jej programy transgraniczne.

– pracuje na stanowisku profesora Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, jest kierownikiem Katedry Geografii Społeczno-Ekonomicznej oraz pełni funkcję Prodziekana ds. Kształcenia na Wydziale Nauk Geograficznych.

Jest specjalistką w zakresie geografii społeczno-ekonomicznej, planowania przestrzennego oraz rozwoju regionalnego. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, energetyki odnawialnej oraz zielonej polityki regionalnej UE. Zajmuje się badaniem procesów społeczno-gospodarczych w strefach przygranicznych, rozwojem infrastruktury energetycznej OZE, a także zastosowaniem narzędzi geoinformacyjnych w analizie przestrzennej i planowaniu lokalnym. Jej działalność badawcza ma charakter aplikacyjny i interdyscyplinarny, łączy analizę przestrzenną z aspektami społecznymi i środowiskowymi, co umożliwia tworzenie praktycznych rekomendacji dla polityki regionalnej i planowania przestrzennego w kontekście europejskim.

Dr hab. Aleksandra Jezierska-Thöle aktywnie uczestniczy w międzynarodowych projektach badawczych dotyczących zrównoważonego rozwoju, transformacji energetycznej oraz zmian społeczno-gospodarczych w przestrzeni wiejskiej i miejskiej. Jej badania koncentrują się na porównawczych analizach rozwoju obszarów wiejskich w Europie Środkowo-Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem Niemiec i Chin.

Jest autorką i współautorką ponad 130 publikacji naukowych dotyczących problematyki regionalizmu, gospodarki przestrzennej, odnowy wsi i współpracy transgranicznej. W swoim dorobku posiada monografie, artykuły naukowe w czasopismach krajowych i zagranicznych, rozdziały w monografiach oraz opracowania eksperckie.

 

Celem wystąpienia jest przedstawienie hobby jako jednej z podstawowych płaszczyzn aktywności i edukacji nieformalnej osób w wieku emerytalnym. Podstawą empiryczną wnioskowania są jakościowe badania panelowe zrealizowane w 2024 i 2025 roku wśród mieszkańców województwa lubuskiego w wieku 60+. Teoretyczne tło stanowi koncepcja lifelong learning, uzupełniona o socjologiczne ujęcia stylu życia. W wystąpieniu uwzględniono także wpływ uwarunkowań lokalnych, różnicujących dostęp np. do instytucji kultury czy – szerzej – możliwości (i form) spędzania czasu wolnego, mających tym samym wpływ na warunki, jakość i styl życia badanych Lubuszan. 
Różnorodne pasje i zainteresowania, stanowią – obok pracy zawodowej, obowiązków domowych i rodzinnych – znaczący fragment codzienności badanych oraz naturalną płaszczyznę ich ciągłego rozwoju. Dzięki hobby bowiem, nie zawsze nawet intencjonalnie i świadomie, wzbogacają oni własne kompetencje, poszerzają wiedzę i zdobywają nowe umiejętności. W ten sposób urzeczywistniają idee edukacji permanentnej, nierzadko manifestując również swój aktywny sprzeciw wobec sytuowania ich w kategorii wycofujących się z życia seniorów. Wniosek ten potwierdza m.in. wysoki poziom zaangażowania badanych w uprawianie pasji, emocje, które im przy tym towarzyszą i wyraźnie proedukacyjna orientacja. Potrzeby rozwoju i szeroko rozumianej aktywności jawią się jako jedne z istotniejszych potrzeb psychicznych i społecznych jednostek, niezależnie od wieku i mogą być one (i są) realizowane, także na płaszczyźnie działań podejmowanych w czasie wolnym i niewynikających z obowiązków. 
W świetle zgromadzonego materiału empirycznego można wnioskować iż, wobec dynamiki zmian społeczno-demograficznych i technologicznych, zachodzących we współczesnych społeczeństwach, należy w badanych tę gotowość do rozwoju i aktywności wszelkimi możliwymi sposobami podtrzymywać. Ważne w tym kontekście jest m.in. tworzenie sprzyjających rozwiązań systemowych i niwelowanie różnic wynikających z uwarunkowań lokalnych i regionalnych.

– doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie socjologia; od 2001 roku związana z Instytutem Socjologii Uniwersytetu Zielonogórskiego, od 2020 roku – kierownik Pracowni Badań Mikrostrukturalnych. Swoje zainteresowania naukowe koncentruje wokół problematyki szeroko rozumianych mikrostruktur społecznych oraz socjologii ubóstwa, socjologii problemów społecznych, wykluczenia społecznego oraz socjologii rodziny.

 

Obszar tzw. ziem odzyskanych charakteryzował się niższymi wskaźnikami związanymi ze służbą zdrowia niż pozostałe części kraju. Ponadto dostrzegalna była różnica w liczbie zakładów służby zdrowia między miastem i wsią. W referacie zostaną omówione trzy zasadnicze okresy w historii lecznictwa na omawianym terenie, a analizie zostanie poddana dynamika zmian ze szczególnym uwzględnieniem różnic między miastem i wsią na podstawie danych statystycznych. Okres 1945-1950 to kształtowanie się sieci zakładów leczniczych opieki otwartej i zamkniętej, a także działalność wielu instytucji, które szczególną opieką otaczały mieszkańców wsi (PCK, Caritas czy KOS). W latach 1950-1990 widoczna jest poprawa dostępności do opieki, choć na wsi liczba lekarzy była niska i dominowały placówki z personelem pomocniczym. Prowadzona polityka zdrowotna kraju przyczyniła się do zwiększenia opieki położniczej, dzięki czemu większość dzieci rodziła się pod opieką położnej. Opieką lekarską otoczono także dzieci i młodzież do 18. roku życia. Ostatni okres obejmuje lata po zmianach ustrojowych, kiedy to nastąpiły zasadnicze zmiany w polityce zdrowotnej kraju.

– adiunkt w Zakładzie Historii Nauki i Kultury Instytutu Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego. Autorka monografii Gubin i jego mieszkańcy. Studium demograficzne XVII-XIX w. Członek Polskiego Towarzystwa Historycznego, Polskiego Towarzystwa Statystycznego oraz Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych. Zajmuje się demografią Ziemi Lubuskiej oraz historią medycyny.